Wprowadzenie

Badania przeprowadzone przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy (IHAR-PIB) oraz Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy (ITP-PIB) miały na celu opracowanie technologii produkcji słomek do napojów wykonanych ze słomy. W ramach projektu „Słomka ze Słomy” analizowano zarówno aspekty biologiczne surowca, jak i techniczne możliwości jego przetwarzania. Badania prowadzone przez IHAR-PIB skupiły się na identyfikacji odmian zbóż i traw wieloletnich, które najlepiej nadają się do produkcji słomek do napojów. W ramach badań oceniano takie parametry jak długość międzywęźli, średnica źdźbeł oraz struktura słomy. Szczególnie wartościowe okazały się odmiany owsa ozimego 'RADZIO', pszenicy ozimej 'DAŃKOWSKA GRANIATKA' oraz gatunki traw wieloletnich, w tym spartina preriowa i proso rózgowate 'MARDAN'. Ponadto przeprowadzono testy wpływu biostymulatorów na jakość słomy, które wykazały, że stosowanie preparatów zawierających krzem przyczynia się do zwiększenia długości i średnicy źdźbeł, co bezpośrednio przekłada się na lepszą jakość finalnego produktu. Równolegle, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy skupił się na aspektach technicznych procesu produkcji. Kluczowym celem było opracowanie maszyny do zbioru słomy, która minimalizowałaby uszkodzenia źdźbeł, oraz stworzenie technologii umożliwiającej ich skuteczne przechowywanie i dalszą obróbkę. Dzięki opracowanej automatycznej linii produkcyjnej możliwe stało się precyzyjne cięcie, czyszczenie, dezynfekcja i pakowanie słomek, co gwarantuje wysoką jakość finalnego produktu. Badania mechaniczne słomy pozwoliły na określenie kluczowych wymiarów źdźbeł, które najlepiej sprawdzają się w produkcji słomek do napojów. Istotnym elementem projektu były inwestycje dokonane przez rolnika Zdzisława Wiklaka, które umożliwiły sprawną realizację badań oraz optymalizację procesu produkcyjnego. Kluczowym krokiem było wybudowanie specjalistycznego budynku magazynowego, który zapewnia odpowiednie warunki przechowywania słomy, oraz zakup skrzyniopalet dostosowanych do transportu i magazynowania materiału. Aby usprawnić organizację prac, rolnik nabył ładowarkę teleskopową, która pozwoliła na efektywny załadunek skrzyniopalet na polu oraz ułatwiła utrzymanie czystości w hali łukowej, gdzie magazynowany jest surowiec.

Kolejną istotną inwestycją było nabycie zestawu uprawowo-siewnego o szerokości roboczej 3 metry. Dzięki możliwości regulacji rozstawu rzędów oraz zmniejszonej liczbie rzędów siewnych, maszyna pozwoliła na precyzyjne dozowanie nawozów i środków ochrony roślin, co wpłynęło na uzyskanie słomy o pożądanych parametrach. Dodatkowo zakupiono opryskiwacz polowy zawieszany o pojemności 1000 litrów, który pozwolił na stosowanie środków poprawiających jakość roślin już w fazie wczesnego wzrostu, co wpłynęło na poprawę właściwości mechanicznych źdźbeł. W ramach usprawnień rolnik zakupił także nowy ciągnik rolniczy do realizacji prac polowych oraz agregat prądotwórczy, który zapewnił stabilne źródło zasilania dla prototypu maszyny do cięcia słomek. Wszystkie kluczowe komponenty i materiały niezbędne do budowy obu prototypów zostały dostarczone oraz zamontowane dzięki współpracy z konsorcjantem Agroforest Roman Kędzior oraz Politechniką Świętokrzyską. Agroforest odegrał istotną rolę w dostarczeniu zaawansowanych komponentów konstrukcyjnych oraz nadzorował ich montaż, co umożliwiło sprawne wdrożenie innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Natomiast Politechnika Świętokrzyska zapewniła wsparcie inżynieryjne w zakresie projektowania i optymalizacji prototypu maszyny do cięcia słomek. Eksperci z Politechniki opracowali szczegółowe modele konstrukcyjne oraz przeprowadzili testy funkcjonalne urządzenia, co pozwoliło na precyzyjne dostosowanie jego parametrów do potrzeb produkcyjnych. W ramach współpracy przeprowadzono także badania laboratoryjne i polowe, które pozwoliły na ocenę wydajności i trwałości nowej technologii.

Podsumowanie

Projekt „Słomka ze Słomy” stanowi przełomowe osiągnięcie w dziedzinie produkcji biodegradowalnych słomek. W jego ramach udało się nie tylko zidentyfikować odpowiednie odmiany roślin, ale także opracować kompleksową technologię ich zbioru, przechowywania i przetwarzania. Dzięki inwestycjom rolnika Zdzisława Wiklaka oraz współpracy z Agroforest i Politechniką Świętokrzyską możliwe było skuteczne wdrożenie innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Wyniki badań dowodzą, że słomki wykonane z naturalnej słomy mogą stanowić atrakcyjną alternatywę dla plastikowych odpowiedników, wspierając tym samym zrównoważone rolnictwo oraz gospodarkę o obiegu zamkniętym. Wdrożenie opracowanej technologii na szerszą skalę może znacząco przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów plastikowych oraz zwiększenia wykorzystania odnawialnych surowców w przemyśle. Załącznikami do niniejszego raportu są raporty jednostek naukowych należących do konsorcjum.

Dokumenty do pobrania:
- raport końcowy
- sprawozdanie końcowe